انجمن علمی دانشکده علوم و فناوری زیستی

توکسین های باکتری

توکسین های باکتری ها را به طور کلی می توان به دو دسته بندی کرد:

1) اندوتوکسین ها که از اجزای دیواره سلولی باکتریایی مانند غشاء خارجی ،می باشند وپس از لیز باکتری ، به درون محیط آزاد می شود که بارز ترین مثال آن لیپوپلی ساکارید است.  

2) دسته ی دیگر از توکسین های باکتریایی ، اگزوتوکسین ها هستند که به طور عمده ازجنس پروتئین بوده و به درون محیط زندگی باکتری ترشح می شوند که خود از لحاظ عملکرد و مکانیسم به چندین کلاس تقسیم بندی می شوند.

توکسینو ژنسیز به معنای توانایی تولید توکسین می باشد که در بسیاری از باکتری های پاتوژن این توانایی دیده می شود. اگزوتوکسین باکتریایی معمولاً به محیط کشت و یا میزبان ترشح می شوند اما باکتری هایی هستند که جهت آزاد سازی اگزوتوکسین تولید شده درون سیتوپلاسم سلولی باید لیز شوند مانند عامل دیفتری ، کورینه باکتریوم دیفتریا ، که تا زمانیکه لیز نشود توکسین تولید شده درون سیتوپلاسم آزاد نمی شود.

اگزوتوکسین ها اکثراً دارای فعالیت آنزیمی هستند و می توان آنها را آنزیم هایی در نظر گرفت که

سوبسترای (مواد اولیه مصرفی) آنها مواد حیاتی سلولی می باشد. برای مثال توکسین دیفتری که توسطباکتری کورینه باکتریوم دیفتریا تولید می شود چیزی جز یک آنزیم نیست که سوبسترای آن سلول های بدن ما می باشد که این توکسین آنرا غیر فعال می کند .

توکسین ها معمولاً در فاز لگاریتمی رشد باکتری ها ترشح می شوند و قاعدتاً هم از باکتری های زنده تولید می شوند اما همانطور که گفته شد در برخی موارد مانند باکتری دیفتری ، توکسین پس از لیز باکتری در محیط آزاد می شود.

توکسین های باکتریایی جز کشنده ترین سموم شناخته شده می باشند به طوریکه تخمین زده می شود یک بطری نوشابه از سم باکتری کلستریدوم بوتولونیوم می تواند تمام انسانهای رو زمین را از بین ببرد!

اسامی توکسین ها معمولاً به محل اثر توکسین برمی گردد برای مثال:

انتروتوکسین بر روی روده و دستگاه گوارشی اثر می گذارد مانند انتروتوکسین

نروتوکسین بر روی نرون ها و اعصاب اثر می گذارد مانند نروتوکسین شیگلا

لوکوسیدن که بر روی لوکوسیت ها اثر می گذارد مانند لوکوسیدن استافیلوکوکوس اورئوس

همولیزین که بر روی سلولهای گلبول قرمز خون اثر می گذارد مانند همولیزین استرپتوکوک پایوژنز

و....غیره

​:​ برخی از خواص عمومی توکسین های باکتری ها

از آنجا که توکسین های باکتریایی از جنس پروتئین هستند در نتیجه بسیار ایمونوژن هستند و سیستم ایمنی را تحریک می کنند و در نتیجه این تحریک علیه آنها آنتی بادی اختصاصی ساخته می شود که موجب خنثی شدن توکسین می گردد البته در شرایط این ویتروامکان دارد که آنتی بادی به طور کامل توکسین را خنثی نکند که این امر نشان می دهد که شاخص های آنتی ژنی توکسین الزاماً جایگاه فعال توکسین نیست. اما از آنجا که توکسین ها در شرایط این ویوو به صورت کامل توسط آنتی بادی های خنثی کننده ، خنثی می شوند نتیجه گرفته می شود که فاکتور های دیگری در ایمنی میزبان جهت خنثی کردن توکسین نقش ایفا می کنند.

 کارگروه آموزش

گروه3: مهلا اسماعیلی _ منیره واقف

منبع:

Microbio.ir